Magiczne zwierzęta: ptaki - symbol duszy

Od zawsze przypisywano im magiczne właściwości, uważano, że są bliskie bogom. Pojawiają się w legendach, religijnych księgach i sennikach. Duże, wysoko latające ptaki są symbolem powietrza i intelektu, reprezentują męskość. Leśne związane są z podświadomością. Wodne z kolei oznaczają kobiecość.

Obdarzonym skrzydłami stworzeniom zazdrościliśmy wzbijania się ku niebiosom. Może właśnie dlatego uważaliśmy je za pośredników między światem ludzi a niebem. Syberyjscy szamani z plemienia Ewenków odwiedzali krainę duchów, prosząc o pomoc w tych wędrówkach cztery ptaki: orła, który bronił dusze przed złymi duchami, kruka chroniącego podczas transu, łabędzia służącego jako przewodnik i dzięcioła, któremu przypisywano moc uzdrawiania. Powszechnie wierzono, że dusza zmarłego człowieka zamienia się w ptaka, by pod tą postacią dotrzeć do nieba. Indianie Nawaho uważali, że stają się sową, a w Ameryce Południowej, że odlatuje ona jako koliber.

Indiańscy wodzowie i wojownicy ubierali się w pióra ptaków, wierząc, że dają moc, chronią przed złymi duchami i utratą zdrowia. W tym samym celu szamani używali ich w amuletach. Indianie Ameryki Północnej robili z ptasich piór łapacze snów, które dziś wieszamy sobie nad łóżkiem. Wierzyli, że sieć z rzemieni albo włosia, teraz najczęściej uplatana z nici, zatrzyma koszmary, które rano spłyną po piórach, a przepuści tylko przyjemne senne marzenia.

Na Bali do dziś wierzy się, że ofiary z ptaków uwalniają od złych duchów. Uczestników transowego tańca, który się tu wykonuje, by dotknąć wyższych stanów świadomości i połączyć z przodkami, wyprowadza się z niego w dość drastyczny sposób. Muszą odgryźć głowy żywym kurczakom.

Naukowcy obliczyli, że w Polsce można zaobserwować 450 gatunków ptaków. Niektóre przylatują tu, by uwić gniazda, inne zimują, są też takie, które spędzają cały rok. Poświerka, junko, dziwonia – wiele nazw chronionych gatunków ma nazwy mówiące coś jedynie ornitologom. Wraz z końcem lata opuszczają nas ptaki kojarzące się z życiem, płodnością, słońcem i radosnym śpiewem.

Bocian - dostawca szczęścia i potomstwa

Szczególnie upodobał sobie Polskę. Gniazda wije u nas aż 25 procent tych ptaków. Czują się tu dobrze m.in. dlatego, że chroni je nasza słowiańska miłość do nich. Każdy gospodarz marzy o tym, żeby to w jego gospodarstwie osiedliła się bociania para. Ich gniazdo oznacza pomyślność i dobre plony. To też nobilitacja w oczach sąsiadów. Bo bociany wybierają ponoć gospodarstwa dobrych, uczciwych i porządnych ludzi.

Są zwiastunami wiosny, a ich odlot to pożegnanie lata. Na Pomorzu uważano, że bociany wyruszają na daleką wyspę, na której zamieniają się w ludzi. Wracają do nas pod postacią ptaków, żeby złożyć jajka i mieć pisklęta. Najczęściej wierzono jednak, że odlatują w trosce, by dostarczyć ludziom dzieci. W zależności od regionu sądzono, że znajdują je w magicznym stawie, wydobywają z błota albo też szukają w chmurach. Bocianów, którym nie udało się odlecieć, nie można zostawić na pastwę losu. Za ich krzywdzenie grożą nieszczęścia, śmierć w rodzinie, kalectwo, ślepota oraz to, że krowy zamiast mleka zaczną dawać krew. Karą mogło być również spłonięcie gospodarstwa.

Żurawie odpowiedzialne za dobrobyt i płodność oraz wierność małżeńską

Żurawie zbierające się do odlotu wyglądają bardzo malowniczo. Spotykają się na płyciznach, m.in. nad Biebrzą i na Stawach Milickich. W jednym miejscu można wówczas zobaczyć nawet dwa tysiące tych dostojnych ptaków nawołujących się i poruszających z gracją, niczym tancerze.

Są monogamiczne. Towarzyszyły Demeter, bogini płodności i urodzaju, oraz Hermesowi, posłańcowi bogów, opiekunowi podróżnych, wędrowców i pielgrzymów. Uważano, że pełnią rolę przewodników prowadzących dusze do nieba. Lecące żurawie tworzą na niebie klucz w kształcie litery V. Według greckich legend to od obserwacji ich przelotów zaczęło się tworzenie pisma. Jedna z nich mówi, że litery na piasku nakreślił Hermes, inna, że alfabet uzupełnił Palamedes, doradca Greków spod Troi. 

Amulet z wizerunkiem żurawia zapewni nam mądrość, wiedzę i doświadczenie, które dają dalekie podróże. Medalion przedstawiający żurawia z owocem brzoskwini, oznaczającej nowe życie, noszą kobiety pragnące dziecka.