Przemienieni w cyborgi

Nie zdajemy sobie nawet sprawy, jak bardzo jesteśmy bliscy przekroczenia progu, za którym nasz mózg można będzie modelować tak, jak chirurgia plastyczna modeluje nasze ciało.

Maleńka tabletka, zastrzyk lub miniaturowy procesor wszczepiony bezpośrednio do mózgu i już jesteśmy mądrzejsi, bardziej utalentowani, zdrowsi, sympatyczniejsi, spokojniejsi lub bardziej energiczni. Nasz wzrok niczym noktowizor widzi wszystko w absolutnej ciemności, a słuch jest dużo wrażliwszy niż słuch nietoperza. O bólu, stresie czy depresji zapominamy raz na zawsze...

Do niedawna takie sytuacje zdarzały się jedynie w filmach fantastycznych. Bo do niedawna inżynieria genetyczna była jedynie naukową ciekawostką. Dziś jadamy warzywa przekształcone genetycznie, a klonowanie zwierząt i ludzi jest już faktem. A wszystko to zdaje się być niewinną igraszką w porównaniu z eksperymentami dokonywanymi w laboratoriach naukowców. Myślę o manipulacjach dokonywanych na naszym mózgu.

Theodore Berger, profesor inżynierii biochemicznej z Centrum Neuroinżynierii w Los Angeles, opracował wraz ze swoim zespołem specjalny procesor. Wszczepiony w mózg może wykonywać za pomocą siatki krzemowych neutronów część jego pracy i wzmacniać w sposób znaczący naszą pamięć. Wbrew wszelkim zakazom, "ktoś" już wszczepił taki czip szczurom. I... czip zadziałał. Warto przy tym pamiętać, że mechanizm pracy mózgu szczura jest niemal identyczny jak u człowieka. Poza wszystkim, czip jest tak mały, że bez trudu można go wszczepić przez nos każdemu.

Eksperymenty potwierdziły, że jeżeli człowiekowi skłonnemu do depresji powtarza się serię słów o bardzo smutnym znaczeniu, to uaktywnia się w jego mózgu zawsze ten sam punkt, w ośrodku zwanym jądrami migdałowymi. Gdyby więc agencje prowadzące nabór pracowników otrzymały urządzenia do obrazowania mózgu, osoby depresyjne nie potrafiłyby ukryć przed pracodawcą swoich skłonności i automatycznie byłyby spychane na margines społeczeństwa. Już teraz równie skutecznie można wykryć, za pomocą badań w systemie FMRI, skłonność do zachowań agresywnych i wrodzony lęk przed podejmowaniem decyzji obarczonych dużym ryzykiem.

Badania przyniosły też inny, nieoczekiwany efekt. Okazało się, że mózg groźnych morderców różni się zasadniczo od mózgu normalnych ludzi. Chcąc być konsekwentnym, należałoby więc uniewinnić wszystkich morderców! Ich okrucieństwo jest bowiem swoistym wybrykiem natury, który - jak się okazuje - można skorygować. Skuteczny lek przeciw agresji już nawet istnieje. Nazywa się Ritalin i podawany od najmłodszych lat, zapobiega reakcjom agresywnym. Niedawno w USA wybuchła z tego powodu afera. Otóż w kilku szkołach "dla trudnej młodzieży" podawano Ritalin bez wiedzy pacjentów. Wprawdzie stłumił agresywne zachowania, ale przy okazji absolutnie zmienił osobowość nastolatków.

Najbardziej przerażające jest to, że nasz mózg tak łatwo daje się modelować! Bez trudu da się go trwale wyciszyć lub uczynić niezmiernie agresywnym. Albo tak wzmocnić funkcję zapamiętywania, że nie potrafimy zapomnieć niczego. Można go zmusić do wykonywania określonych czynności wbrew jego wewnętrznym nawykom, a także połączyć z komputerem - choć jeszcze w sposób daleki od doskonałości. Z tego, co w tej chwili wiemy, mózg nie ma w sobie żadnych systemów obronnych przed takimi zabiegami. Wydaje się być organem bez tożsamości, zupełnie obojętnym na to, jakimi się go nasyca zdolnościami, gotowym do zaakceptowania dosłownie wszystkiego.

Straszne? Owszem, ale… jest w tym też iskierka nadziei. Otóż do Instytutu Neurologii w klinice Pasteura w Paryżu trafił pacjent, którego mózg się jawnie zbuntował. Podczas badań FMRI odmówił współpracy po pięciu minutach. Od tego momentu zachowywał się tak, jakby był martwy! Sprawdzono maszynę - żadnej awarii. Przebadano konwencjonalnie pacjenta - żadnych anomalii. A mózg… nadal nie okazywał znaku życia! Jest więc nadzieja, że kiedy zaczną nas masowo zamieniać w cyborgi, przynajmniej co któryś mózg stanie w obronie człowieka.

Jak badamy mózg

EEG - elektroencefalografia - nieinwazyjna technika obserwacji kory mózgowej, trudna w interpretacji, ale tania i łatwa do przeprowadzenia.
MEG - magnetoencefalografia - metoda podobna do EEG, ale bada głębsze struktury mózgu.
CAT - tomografia rentgenowska - pozwala wykryć guzy mózgu.
SPECT - komputerowa tomografia emisyjna pojedynczego fotonu. Służy do badania stopnia ukrwienia w poszczególnych okolicach mózgu.
PET - pozytronowa tomografia emisyjna. Umożliwia obrazowanie przepływu krwi, wykrywanie ognisk padaczki, guzów mózgu. Pozwala ocenić metabolizm tkanki, opisać strefy mózgu aktywne w trakcie wykonywania czynności intelektualnych i motorycznych.
NMR - magnetyczny rezonans jądrowy - pozwala mierzyć gęstość tkanki.
FMRI - czynnościowy rezonans magnetyczny. Pokazuje intensywnie pracujące fragmenty mózgu, rejestrując stopień ich ukrwienia.


Jerzy Gracz