Świat według wedy

Koniec i początek świata

Powróćmy na moment do mitu o stworzeniu świata – tego, w którym za wszystkim stoi ofiara Puruszy. Wtedy właśnie – razem z całą rzeczywistością – miał powstać nie tylko człowiek, ale i cały system społeczny, funkcjonujący do dziś w Indiach.

Ludzie bowiem od razu zostali podzieleni na grupy, zwane warnami. Pierwsza – powstała z głowy Puruszy, to kapłani. Druga – z ramion – wojownicy. Trzecia – z ud – rolnicy. Najniższą grupą społeczną są służący. Tak oto legenda wyjaśnia powstanie systemu kastowego, który teoretycznie został w Indiach zniesiony, jednak do dziś funkcjonuje. Każda warna ma ściśle określone obowiązki, znane pod nazwą dharma. Dharma to zbiór norm etycznych i moralnych, których należy przestrzegać.

Obejmuje ona szacunek do boga i wszystkich żywych istot (stąd większość Hindusów to wegetarianie) oraz spełnianie obowiązków religijnych i rodzinnych. Nagrodą za przestrzeganie zasad jest odrodzenie się w przyszłym wcieleniu w tej samej warnie. Wyznawcy hinduizmu wierzą bowiem w reinkarnację, terminem atman określając duszę, czyli nasze „prawdziwe ja”.

Dla niektórych atman jest częścią boskiej istoty, dla innych bytem niezależnym, który tu, na ziemi przybiera materialną formę. Można wręcz powiedzieć, że to dusza doznaje przeżycia „bycia człowiekiem”, nie zaś człowiek posiada „życie duchowe”. Jednocześnie w działaniu jest prawo karmy, wedle którego wszelkie dobre i złe myśli czy uczynki mają swój wpływ na naszą przyszłość. Ostatecznym celem duszy jest zużytkowanie całej nagromadzonej przez wcielenia karmy i dostąpienie oświecenia.

Hinduizm jest jednocześnie systemem religijnym i społecznym, organizującym każdy aspekt życia swoich wyznawców. Mimo że głosi on równość wobec boga, to w Indiach, Bangladeszu, Nepalu i na Sri Lance istnieje pokaźna grupa ludzi wyrzuconych poza nawias społeczeństwa. Są to tak zwani dalici, czyli nietykalni. Wywodzą się albo z najniższej kasty, albo są osobami bez kasty. Najczęściej wykonują zawody uznawane za „nieczyste”, jak wywóz odpadków, rzeźnictwo czy rybołówstwo. Oficjalnie w tych państwach obowiązuje już od połowy poprzedniego wieku zakaz ich dyskryminacji, jednak pozostałości starego systemu są bardzo silne. Dalitów nie obowiązuje dharma ani prawo karmy.

Wedle hinduskich wierzeń, obecnie żyjemy w ostatniej yudze, po której nastąpi koniec świata. Śiwa Niszczyciel w swoim aspekcie Nataradźa – mistrza tańca – zstąpi na ziemię, zabije demona i na jego grzbiecie zatańczy taniec Tandava. Taniec ów zniszczy każdą formę materii i energii we wszechświecie, każde życie i iluzję, a to, co pozostanie, będzie wchłonięte przez Brahmana. A potem świat odrodzi się ponownie.

Święte krowy

• „Szacunek dla krów jest najbardziej rzucającym się w oczy aspektem hinduizmu” – napisał kiedyś legendarny przywódca Hindusów, Mahatma Ghandi. Nakazy ochrony rogacizny pojawiają się w większości świętych tekstów religii. Uważa się, że wynika to z tradycyjnego powiązania osoby Kriszny z krowami. Wedle przekazów, miał on pojawić się na ziemi jako... stado krów. Krisznę określa się mianem „bala – gopala”, co oznacza „dziecię ochraniające krowy”, a jednym z jego świętych imion jest Govinda – ten, który daje krowom przyjemność.

• Rogate zwierzę traktowane jest jako matka cywilizacji, dająca mleko, które żywi miliony. Samo mleko odgrywa ważną rolę w hinduistycznych rytuałach religijnych. Stąd też po dziś dzień za dobry omen uznaje się podrzucenie krowie jakiegoś smacznego kąska, za zabicie zaś lub ranienie zwierzaka można pójść do więzienia.

• Krowia populacja jest w Indiach źródłem sporych problemów. W samym Delhi, gdzie mieszka 12 milionów ludzi, żyje około 40 tysięcy krów. Wędrują swobodnie po ulicach, rozgrzebują śmieci i blokują ruch uliczny. Urzędnicy wynajmują specjalnych „kowbojów”, którzy wyłapują stworzenia i wywożą je poza granice miasta, często do specjalnych rezerwatów.

Kamasutra

Słynny bogato ilustrowany indyjski traktat o miłości (napisany prawdopodobnie pomiędzy I a IV wiekiem), uważany powszechnie za jeden największych na świecie zbiorów opisów pozycji seksualnych. Prócz porad dotyczących współżycia i opisów pieszczot można jednak w Kamasutrze znaleźć także porady małżeńskie zupełnie nieseksualnej natury.

Awatar

Słowo to w sanskrycie oznacza „zejście” lub „zstąpienie” – w domyśle z nieba na ziemię. Tłumaczone bywa jako „wcielenie”, choć bardziej odpowiednim określeniem jest „objawienie”. Dotyczy bogów, którzy w określonej formie zstępują na ziemię. Najważniejszym z nich jest Wisznu, który wedle różnych świętych pism posiada różną liczbę awatarów. Wśród nich są na przykład: Kriszna, Budda, Rama i Kalki. Ten ostatni swoim pojawieniem się zwiastuje rychłe zniszczenie świata. Oprócz Wisznu swoje awatary posiadają Śiwa, bóg mądrości Ganeśa oraz boska matka – Dewi.

Hinduizm w Polsce

Społeczność wyznawców hinduizmu w Polsce szacuje się na kilkaset do kilku tysięcy osób, z czego spora część określa się raczej mianem sympatyków niż wyznawców. Dużą grupę stanowią żyjący i pracujący tu Hindusi. Religia pojawiła się pod koniec lat 70. ubiegłego wieku wraz z przybyciem przedstawicieli Międzynarodowego Towarzystwa Świadomości Kryszny, popularnie zwanego Hare Kryszna. Pierwszy swój ośrodek (i gospodarstwo ekologiczne) założyli w Czarnowie.

Obecnie mają jeszcze dwa – w Mysiadle pod Warszawą i we Wrocławiu. Oprócz MTŚK na terenie Polski działa kilkanaście innych, zarejestrowanych jako związki wyznaniowe, grup hinduistycznych. Między innymi: Misja Czaitanii, Światowy Uniwersytet Duchowy Brahma Kumaris czy Związek Ajapa Joga. Kościół katolicki traktuje je nieufnie i często uważa za sekty, mimo że działają legalnie.


Stanisław Gieżyński