Droga duchów

Czym przekupić duchy?

W rytuałach shinto ważną rolę odgrywają amulety i talizmany. Część z nich ofiarowana jest w świątyniach jako wyraz wdzięczności, modlitwy lub postanowienia, inne mają przynieść szczęście właścicielowi. Istnieje kilka rodzajów takich przedmiotów:

1. Ema – wotywne obrazy ofiarowane w chramach. Malują je zawodowi artyści lub sami wierni. Najczęściej przedstawiają konie, gdyż są to święte wierzchowce kami i dlatego wabią duchy do świątyni. Na obrazach mogą być także namalowane konkretne prośby lub postanowienia, na przykład rzucenie palenia czy prośba matki o dostateczną ilość mleka dla dziecka.

2. Engimono – amulety, które wierni mogą kupić z okazji Nowego Roku lub w dniu poświęconym konkretnemu kami. Mogą to być gałązki drzew ozdobione ryżowymi ciasteczkami (symbolizują kokony jedwabnika), figurki tłustych kobiet, psów czy kotów z papier mâché, strzały do łuku, zdobne pudełka lub łyżki do nabierania ryżu. Generalnie ich zadaniem jest przynosić szczęście, choć każdy przedmiot ma swoją własną, szczególną moc. Niekiedy bywa ona dość kuriozalna, na przykład pudełeczko z chramu Shiba Daijingu ma zapewnić właścicielowi zwiększenie liczby posiadanych kimon.

3. Hamaya – jeden z najpopularniejszych engimono. „Niszcząca demony strzała”, której zadaniem jest odpędzania zła. Wierni kupują na ogół dwie strzały i umieszczają je w północno-wschodnim i południowo-zachodnim kącie domu. W tych miejscach zło najłatwiej może wpełznąć do siedliska. Hamaya tradycyjnie darowane były małym chłopcom, dla których ten dzień Nowego Roku był pierwszym w życiu.

4. Ikenie – zwyczaj ofiarowania zwierząt w świątyniach. Obecnie rzadko praktykowany, dawniej bardzo popularny. Najczęściej ofiarowywano białe konie lub kury. Po odprawieniu stosownego rytuału zwierzak był wypuszczany na wolność na terenie świątyni.

5. Senjafuda – niewielkie karteluszki z imieniem, miejscem pochodzenia i datą, umieszczane przez pielgrzymów w świątyniach. Zwyczaj pochodzi z dawnych czasów, gdy niektórzy wierni udawali się na pielgrzymkę do „tysiąca chramów”. Odwiedzając kolejne z nich, przyklejali karteczki na ścianach, belkach i powałach przybytków. Niegdyś były pisane ręcznie, potem odbijane z drewnianych stempli i pięknie kolorowane. Dumą każdego pielgrzyma było umieszczenie senjafuda jak najwyżej w świątyni. W tym celu zatykano papierki na długie kije i tym sposobem przyklejano. 

Jinja

Wyznawcy shinto najczęściej modlą się w specjalnie skonstruowanych chramach. Świątynia zawsze ma konkretny układ: wiedzie do niej święta brama torii, często zdobna w paski kolorowego papieru. Ich zadaniem jest sygnalizować, że kami jest obecne w tym miejscu.

Dalej znajduje się budowla w kształcie torii, gdzie wierni składają ofiary. Są jeszcze budynki dla kapłanów, kaplica i główne sanktuarium, gdzie przechowywany jest shintai – symbol boga. Shintai to fizyczny aspekt kami, wyraźny ślad jej obecności w rzeczywistości. Rolę tę spełniają lustra, miecze, klejnoty lub figurki. Dostęp do shintai mają tylko kapłani.

Chramy często zdobione są figurami zwierząt powiązanymi z konkretnym kami. Świątynie stawiane dla Amaterasu otoczone są rzeźbami kogutów, bogini płodności Inari otaczana jest lisami. Najsłynniejsze chramy shinto znajdują się na wyspie Honshu w Ise-Jingu i są poświęcone bogini słońca Amaterasu i Toyouke – kami żywności. Wedle tradycji ceremonie w tym miejscu odbywają się od ponad 2 tysięcy lat.

Tutaj przechowywany jest najważniejszy symbol shinto – boskie zwierciadło Amaterasu, które miało zostać umieszczone tu w IV wieku naszej ery. Powiada się również, że właśnie w tym miejscu zstąpił z niebios wnuk Amaterasu, Ninigi, który stał się protoplastą cesarskiego rodu. Na pamiątkę tego zdarzenia raz do roku przybywają tu wszystkie kami z Japonii.


Stanisław Gieżyński
fot. Museum of Fine Arts, Boston/ Be&W, Fotochannels, Shutterstock.com