Spotkasz go na łące, przy drodze, nad wodą. Ale nie myśl, że to zwykły chwast. Szczawiowe listki możesz zerwać na zupę, włożyć do butów albo... do buzi. 

Kiedyś jedzono szczaw i wszyscy byli syci – powiedział poseł Stefan Niesiołowski, komentując sprawę niedożywienia dzieci w Polsce.

Tą niefortunną wypowiedzią ściągnął na swoją głowę zasłużone gromy. Ale w jednym można mu przyklasnąć, że ujął się za poczciwym szczawiem, który nieraz na przednówku ratował ludzi przed głodem.

Nie da się ukryć, że kiedyś lepiej wykorzystywano dary natury. Bogaty w żelazo szczaw mógł zastąpić nawet mięso. Dzieci zbierały go na łące prosto do buzi. Jego kwaśne listki służyły za surówkę, ale najczęściej gotowano z niego zupę. 

Na osłabienie i zakażenie

W czasach najdawniejszych korzenie szczawiu gotowane w wodzie stosowane były w chorobach skórnych. A parzone w winie jako płyn do płukania jamy ustnej, kiedy bolały zęby. Zalecano jedzenie szczawiu przy szkorbucie (ma naprawdę dużo witaminy C, której niedobór jest przyczyną tej choroby), przy osłabieniu i bladości cery (ma sporo łatwo przyswajalnego żelaza, którego brak jest jednym z powodów wystąpienia anemii). Co ciekawe, rozrzucano wokół uprawianego w ogrodach szczawiu opiłki żelaza, by w ten sposób podnieść w nim zawartość tego pierwiastka...

Liśćmi i korzeniami szczawiu leczono ostre zakażenie bakteryjne, np. czerwonkę, przewlekłe choroby skóry i wątroby. Szczawiowe liście jedzono też po to, by pozbyć się niestrawności i zaparć. Różnych odmian należało używać przy różnych schorzeniach, np. szczawiu czerwonego (z czerwonymi plamkami) na kłopoty z krwią, żółtego (o listkach wydłużonych i żółtawych) na kłopoty z wątrobą.

Przyjaciel dziecięcej pupy

W medycynie ludowej odwar z korzeni szczawiu stosowano w leczeniu pieluszkowych odparzeń skóry u niemowląt. Do rozgotowanych korzeni dodawano nieco octu, by pod jego wpływem maksymalnie zmiękły. Następnie rozcierano je na jednolitą papkę wraz ze smalcem świńskim. I taką maścią smarowano podrażnione dziecięce pupy. Podobnie postępowali ze szczawiem Indianie w Ameryce – sproszkowany korzeń przykładali do skaleczeń, a do czyraków – liście.

Ta wiedza i doświadczenie pokoleń nie powinny odejść do lamusa. Kiedy więc w czasie wędrówki nadwerężysz kostkę, pamiętaj, by od razu obłożyć ją listkami szczawiu (przytrzymaj skarpetką albo owiń chustką). Obrzęk i ból powinny szybciej minąć. Przyrządzony w domu odwar z liści tej rośliny wykorzystaj do przemywania owrzodzonej lub poparzonej skóry.

Niektórzy mówią, że szczaw nam zaszkodzi...

Skąd taka opinia? Wszystko przez kwas szczawiowy, a dokładniej szczawian potasu zawarty w liściach tej rośliny. W organizmie wiąże się on z wapniem i może odkładać się w postaci kamieni nerkowych. W skrajnych przypadkach dochodzi do odwapnienia kości, co skutkuje nadmierną ich łamliwością. Która z nas miała już złamane biodro, tej nie trzeba tłumaczyć, o co chodzi.

Jednak bez paniki, ile razy w roku szczaw gości na naszych stołach? Ile jesteśmy w stanie wchłonąć go naraz? Osoby zdrowe mogą jeść dwie porcje szczawiu w tygodniu i na pewno nie przedawkują. Jeśli zaś chorujesz na reumatyzm, artretyzm, masz kamienie nerkowe i żółciowe lub choroby przewodu pokarmowego, odpuść sobie szczawiową albo ogranicz się do kilku łyżek, i to od czasu do czasu.